Onderzoek Soomerlustplein – Voorburg 1988

Van 28 mei t/m 28 juli 1988 werd de Archeologische Werkgroep Voorburg (thans de Archeologische Werkgroep Leidschendam-Voorburg) in de gelegenheid gesteld onderzoek te doen in het gebied dat begrensd wordt door de Broeksloot, de Westenburgstraat, de Zegtruststraat en de Hoonvlietstraat in Voorburg (zie Afb. 1.).

Afb. 1. Detailkaart Voorburg-West

Aanleiding was de vondst van een aantal Romeinse scherven. Er stond druk op de opgraving omdat er op korte termijn woningbouw gepleegd zou worden. De weersomstandigheden waren wisselvallig, de grondwaterstand was vrij hoog en dat leverde bij gebrek aan een pomp grote problemen op bij het inmeten en het tekenwerk. Bovendien waren de ophogingslagen niet stabiel waardoor de profielen vaak instortten. Een aantal tekeningen ontbreekt, bij de overige tekeningen is slechts één vlak getekend; van een paar putten zijn de profielen getekend.

De bodem

Aan de kant van de Broeksloot bestaat de ondergrond uit Hollandveen met daarop een kleilaag (Duinkerke I 500 – 200 voor Chr.). Deze lagen wigden uit tegen de duinen op de strandwal. Het terrein is in de middeleeuwen afgezand en later geëgaliseerd en opgehoogd om het geschikt te maken voor de landbouw. De ophogingslagen, die een vage bodem vertonen, zijn 80 tot 90 cm dik. Daarin zitten veel verstoringen met af en toe een afvalkuil. De verstoringen en de kuilen bevatten materiaal uit de Romeinse tijd, de late middeleeuwen, de nieuwe tijd en de nieuwste tijd. Vrijwel niets is in situ aangetroffen.

Gebruik

Uit de bestaande boerderijen ontstonden in de 17e en in het begin van de 18e eeuw buitenplaatsen die allemaal na de economische teloorgang van de Republiek vanaf het midden van de 18e eeuw gesloopt zijn. Daaronder valt ook het op de locatie gelegen Vliënburg, zie hiervoor Kwadrant 2018-1, blz. 8-9. De boerderijen  die ervoor in de plaats kwamen lagen langs de Broeksloot. Vanaf de jaren ’30 zijn er woningen gebouwd.

De resultaten van de opgraving

Afb. 2. Puttenkaart Soomerlustplein

Op de puttenkaart (zie Afb. 2.)hebben we dankzij de resterende veldtekeningen de ontbrekende putten 1 t/m 4 kunnen plaatsen. Dit waren proefputjes van 2 bij 1 m.

Put 1 en 2

Put 1 is verstoord door een riool, in put 2 werd een afvalkuil aangetroffen met scherven uit de middeleeuwen en de nieuwe tijd. Duidelijke bodems werden niet aangetroffen. Op -1.20 mv. werd vrij schoon duinzand zichtbaar.

Put 3 en 4

De putten 3 en 4, die dichter bij de Broeksloot liggen, lieten een ander beeld zien: een geleidelijke overgang op -0.80 cm naar een laag met een mengsel van zand, klei en veen, overgaand op -0.95 cm in veen. Er is geboord tot -1.30 cm in het veen. In put 4 is een gesp (zie Afb. 3.) gevonden (nieuwe tijd)

Afb. 3. Gesp, brons

Put 5 en 6

De vlaktekening van put 5 laat zien dat  de sporen 1 en 8 vooral Romeins aardewerk bevatten. Spoor 1 leverde de rand op van een kelkbakje (Stuart 145, zie Afb. 4.). In put 6 vlak 1 werd een koperen voorwerp aangetroffen waarvan de functie onbekend is (zie Afb. 5.).De overige sporen zijn in de middeleeuwen vergraven waardoor alleen de diepste sporen resteren. Daarna is het terrein opgehoogd met grond uit de omgeving waarin scherven uit de Romeinse tijd, de middeleeuwen en de nieuwe tijd voorkomen. Dit materiaal is sterk verweerd, beschadigd en moeilijk te determineren.

Afb. 5. Onbekend voorwerp

Afb. 4. Kelkbakje

 

 

 

 

 

 

 

 

 

In put 5 werd ook nog een afvalput met leer gevonden: een complete leren zool, drie gelaagde leren hakken door spijkertjes met elkaar verbonden, een zool van een kinderschoen, wat leren fragmenten en een stukje hout dat op een trip lijkt, datering eind 19e, begin 20e eeuw.

Put 7 en 8

Ook hier ophogingslagen van in totaal 90 cm met weinig vondsten. Daaronder een laag van 55 cm aan verstoringen met aardewerk uit alle genoemde perioden en een sloot van 3 m breed. Schoon zand op 1.45 m. Ook nog enkele zandwinningsputjes van 50X 50 cm. Deze vrij lange put toont een verval van ongeveer 60 cm in de richting van de Broeksloot. De putten zijn niet getekend in verband met de wateroverlast. In put 7 is vlakbij de Zegtruststraat een koeienskelet gevonden, zonder kop. Er werd ook een beeldje aangetroffen als in put 9, de heilige is (nog) onbekend (zie Afb. 6.). In put 8 is een Imbrex aangetroffen die geen Imbrex is (zie Afb. 7.).

Afb. 7. Imbrex of toch niet?

Put 9

Hierin ligt een sloot van 6 m breed die aansluit op de verkaveling van de Binkhorstpolder. Stratificatie: een bouwvoor van 20 cm, een lichtbruine zandlaag van 50 cm en daaronder kleiig zand (40 cm) , daarna veen met bovenin een scherf uit de nieuwe tijd. In de bouwvoor lag een deel van een porseleinen beeldje van de heilige Thomas, uit het einde van de 19e of het begin van de 20ste eeuw (zie Afb. 8.).

Afb. 8. Beeld heilige Thomas

Afb. 6. Beeld onbekende heilige

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Put 10 en 11

Tekeningen van deze putten ontbreken en de putten leverden geen vondsten op.

Put 12

De put leverde in vlak 1 een spinklosje (zie Afb. 9.) op: steengoed, zoutglazuur, diameter 28 mm, met  versiering, 16e eeuw. Losse vondst: een afgesleten koperen muntje.

Afb. 9. Spinklosje

Put 13

Hier werd een sloot aangetroffen uit de 15e eeuw. Er waren wel vondsten, maar er was geen tekening. Op 70 cm een overgang van zand naar een laag van 30 cm met kleiig zand. Daarna veen.

Put 14, 15 en 16

Tekeningen van deze putten ontbreken en de putten leverden geen vondsten op.

Put 17

Van deze put is een schematische tekening overgeleverd met nauwelijks informatie. Er zijn wel vondsten.

Put 18, 19, 20 en 21

Tekeningen van deze putten ontbreken. Met uitzondering van put 20 leverden deze putten wel vondsten op.

Put 22

Op 50 cm diepte drie afvalkuilen van 80 tot 90 cm diep met vondsten uit de nieuwe tijd.

In een Excelbestand staan alle vondsten, ruim 3000, gerubriceerd. Enkele opmerkingen: het Romeinse aardewerk omvat vrijwel alle soorten: terra sigillata, geverfde waar, gladwandig, ruwwandig, dikwandig, enz. Van het inheems-Romeins zijn 99 scherven gevonden. Soms geconcentreerd in één  spoor met daarin ook middeleeuws aardewerk en materiaal uit de nieuwe en nieuwste tijd. Daarna valt er een gat in de tijd en komt het middeleeuwse aardewerk aan de orde: Andenne (9 scherven), Paffrath 4, kogelpot 58, Pingsdorf 8,  proto-steengoed 36 en bijna-steengoed 18 scherven.

Overzicht vondsten

 

Perioden

Materiaalsoorten

 

Gebruiksvoorwerpen

 

Conclusie:

Hoewel de verwachtingen hooggespannen waren voor een terrein met Romeinse vondsten zo vlakbij Forum Hadriani, vielen de resultaten tegen. Het terrein bleek grondig verstoord en een groot deel van de vondsten was ernstig beschadigd. Toch hebben we met veel plezier aan het project gewerkt en staan de resultaten na 30 jaar eindelijk op papier.

Tekst : Bram van den Band en Ronald Zalmé

Foto’s: Joanneke van den Engel – Hees