Tijdens de afgelopen Vlietdagen heeft de AWLV twee succesvolle evenementen georganiseerd. Het hele weekend stond onze maquette van het Kanaal van Corbulo te pronken in de achterste zaal van Museum Swaensteyn (Afb. 1). Op vrijdag- en zondagmiddag waren onze vrijwilligers Vian, Titia en Evelyne aanwezig om tekst en uitleg te geven. Op zaterdagmiddag, toen alle AWLV-leden bij ons symposium aanwezig waren, draaide de film ‘Romeinen aan de Vliet’ van Midvliet ter informatie, waarin Joanneke van den Engel-Hees vertelt over de Romeinse geschiedenis van onze gemeente. Met behulp van de aanwezige panelen, kaartjes van de loop van het kanaal en Romeinse scherven afkomstig van Forum Hadriani in de vitrine (Afb. 2), werd zo een beeld geschapen van het kanaal en zijn invloed op de omgeving. De belangstelling van het publiek voor dit onderwerp is groot, zo bleek uit de vele vragen van geïnteresseerde bezoekers. Ook kinderen waren nieuwsgierig naar het varende scheepje, de huisjes met de koeien en de grappige Romeinse poppetjes die hard aan het werk zijn. Maar het leukst vonden zij het om als Romein verkleed op de foto te gaan zoals Milou en haar vader Jeroen laten zien (Afb. 3).
Afb. 1. Maquette van kanaal
Afb. 3. Milou en Jeroen.
Afb. 2. Romeinse vondsten
Op zaterdagmiddag hielden wij ons symposium ‘Romeinse Waterwegen in Zuid-Holland’ in de Voorhof (Afb. 4). Ondanks het mooie weer was er ruime belangstelling en zat de zaal helemaal vol. Onze voorzitter Kees van der Brugge opende het symposium en daarna was het woord aan wethouder Astrid van Eekelen. Zij vertelde dat zij zelf de resten van het Kanaal van Corbulo had gezien tijdens de opgraving bij de Duivenvoordecorridor, een modderige aangelegenheid!
Afb. 4. Wethouder met enkele bestuursleden.
Bram Jansen van RAAP was de eerste spreker en zijn lezing ging over het Kanaal van Corbulo en de laatste inzichten. Het kanaal is rond 50 na Christus gegraven door de mannen van generaal Corbulo, maar het is niet zo dat daarmee de kous af was. In het drassige landschap was het kanaal kwetsbaar voor erosie of juist verlanding. Het bevaarbaar houden vergde continu onderhoud. In de vorm van beschoeiing, plaggen, mogelijke afwateringsgreppels, een dam, verlande stukken en de in sommige gevallen onverwachte loop van het kanaal, vinden archeologen bewijs voor deze voortdurende strijd om het kanaal open te houden.
Jeroen van Zoolingen nam ons mee naar de haven van Goedereede. Deze Romeinse haven was een schakel in de handelslijn tussen Frankrijk en Groot-Brittannië. Het lijkt erop dat er achter de duinen, met als hoofdrivieren de Schelde, de Maas en de Rijn, een systeem van kanalen en kreken lag, dat zich uitstrekte vanaf Leiden richting Colijnsplaat en Domburg, van waaruit de zee werd opgegaan. Zo zien we dat het Kanaal van Corbulo geen geïsoleerd stukje infrastructuur was dat slechts twee rivieren verbond, maar onderdeel was van een uitgebreid netwerk van waterwegen in de Zuid-Hollandse en Zeeuwse delta, dat weer aansloot op het waterwegennet van het Romeinse Rijk.
De specialisatie van Ester van der Linden is Romeins aardewerk. Het luxe servies van de Romeinen, het zgn. terra sigillata, is niet alleen mooi, maar voor archeologen ook een heel bruikbaar materiaal om te dateren en handelsroutes aan af te lezen. Wanneer je de verspreiding van terra sigillata op de kaart plot, ontstaan de contouren van waterwegen zoals de Rhône, de Loire, de Maas, de Schelde en de Rijn. Transport over zee was het goedkoopst, maar ook risicovol. Goederen per rivier vervoeren was vier tot vijf keer zo duur, maar over land was het maar liefst 25 tot 50 keer zo duur! De Romeinse economie was afhankelijk van een omvangrijke en goed onderhouden natte infrastructuur.
Als laatste nam Tom Hazenberg het woord. Hij liet ons de tot nu toe bekende Romeinse zeeschepen in Nederland en Engeland zien. Dat zijn er nog maar een paar, maar ze spelen een belangrijke rol in de context van dit verhaal.
Als laatste behandelde hij natuurlijk zijn Zwammerdamschepen. De zes schepen die in de jaren ’70 van de vorige eeuw bij Zwammerdam zijn opgegraven, drie kano’s en drie platbodems (model ‘Zwammerdam’) worden nu opgeknapt in Museumpark Archeon en zullen t.z.t. tentoongesteld worden in het nog te bouwen Nationaal Romeins Scheepvaart Museum. Dat daar een mooi verhaal verteld gaat worden, is wel duidelijk!
Na afloop van het symposium kon je blijven borrelen, of nog even snel vóór sluitingstijd naar Museum Swaensteyn lopen, om onze maquette in een ander licht te zien met deze nieuw verworven kennis. Al met al was het een geslaagde middag, waarop veel nieuwe inzichten en ideeën gedeeld werden.
Tekst : Vian Gast
Afb. 1,2,3: Vian Gast
Afb. 4. : Ot Douwes
Meer weten?
RAAP-nieuws
Hazenberg archeologiepublicaties
Archeofocus
Zwammerdamschepen
