Resultaten archeologisch onderzoek Bohemenhoeve gepubliceerd
De Bohemenhoeve aan de Noortheylaan is een van de oudste gebouwen van Leidschendam. De boerderij gaat minstens terug tot het laatste kwart van de zestiende eeuw (zie foto 1). Dit blijkt uit een archeologisch onderzoek door de Archeologische Werkgroep Leidschendam-Voorburg (AWLV). De resultaten van dit onderzoek zijn nu gepubliceerd in het boek ‘Vijf eeuwen boeren aan de Noortheylaan in Leidschendam’, waarvan op 9 december de eerste exemplaren worden overhandigd aan wethouder Heleen Mijdam van de gemeente Leidschendam-Voorburg en Igo van Bohemen, de huidige eigenaar van de boerderij.
Op initiatief van de eigenaar werd tussen mei 2000 en juli 2001 in en rond de boerderij een archeologisch onderzoek uitgevoerd onder leiding van Toine van Wieringen. Dit gebeurde voorafgaande aan en tijdens een grote restauratie. Daarbij werden sporen van vroegere bouwfasen van de boerderij aangetroffen en werd veel materiaal opgegraven. Het gaat daarbij om scherven van aardewerk, bouwmateriaal, glasscherven, pijpenkoppen, munten en andere metalen voorwerpjes, stukken leer en bot. Dit materiaal is in de afgelopen jaren onder leiding van Wim van Horssen door de leden van de AWLV bestudeerd. De sporen en de vondsten geven samen een beeld van de ontwikkeling van de boerderij en het leven van haar bewoners.
Het oudste aardewerk dateert van vóór 1600. Sindsdien is de boerderij permanent in gebruik geweest, want er zijn vondsten uit alle volgende eeuwen. Daardoor zijn er bij het materiaal bijvoorbeeld zowel fragmenten van 16e eeuwse kookpotten als van 19e eeuwse serviezen, en is er zowel speelgoed uit de 17e eeuw in de vorm van een werpkoot, als uit de 20e eeuw in de vorm van een klappertjespistool.
De vondsten uit de periode vóór 1800 wijzen op een tamelijk sober huishouden. Het overgrote deel van het servies bestond toen uit goedkoop roodbakkend aardewerk (foto 2). Het luxere majolica en faience was verre in de minderheid. Ook porselein kwam nauwelijks voor, waaruit blijkt dat er waarschijnlijk geen koffie of thee werd gedronken. Er zal ook nauwelijks wijn op tafel hebben gestaan gezien de weinige steengoed drink- en wijnkannen en wijnglazen en –flessen (foto 3).
Dit beeld verandert in het begin van de 19e eeuw, waaruit onder andere fragmenten van drie koffie- en theeserviezen van industrieel vervaardigd aardewerk zijn gevonden. Dit werd in Engeland gemaakt en was nog een betrekkelijke luxe. Niet toevallig werd in deze periode de boerderij ingrijpend gemoderniseerd en uitgebreid.
De grotere welstand van de toenmalige bewoners wordt bevestigd door wat bekend is uit schriftelijke bronnen. Nadat hij eeuwenlang was gepacht, werd de boerderij in 1816 door de toenmalige bewoner Pieter Spuytenburg, een notabele in de gemeente Veur, gekocht. Via een aangetrouwde neef kwam de boerderij in 1824 in bezit van de familie Van Bohemen.
Te midden van het vele eenvoudige materiaal van vóór 1800 vallen een haarkruller van aardewerk uit de pruikentijd, een slof van een kolfstok (een soort hockeystick) en wat luxe pijpen op. Misschien waren ze niet van de bewoners zelf, maar zijn ze afkomstig van het nabijgelegen landhuis Noorthey of zijn ze meegekomen met het stadsafval dat voor de bemesting van akkerland is gebruikt. Een gouden gespje (foto 4) en een zilveren mes heft kunnen ook uit de welvarender periode van na 1800 dateren. Opvallende stukken zijn ook twee bordjes van aardewerk met vermanende teksten. Ze zijn mogelijk omstreeks 1800 in Engeland gebakken en in Nederland beschreven en van een randversiering voorzien. Op het ene bordje wordt de jeugd vermaand haar tijd niet te verspillen, terwijl op het andere ondermeer opschik en luiheid aan de kaak worden gesteld (foto 5).
Alle resultaten van het onderzoek bij de boerderij aan de Noortheylaan staan nu in een rijk geïllustreerd boek van 118 pagina’s. Deze uitgave van de AWLV is mede tot stand gekomen dankzij steun van het Van Ravesteynfonds.
|
Het boek kan vanaf 9 december worden besteld via info@AWLV.nl of afgehaald worden op woensdagavond van 20.00 tot 22.00 uur op het adres van de werkgroep. De prijs bedraagt afgehaald: € 20,00 en per post: € 23,85 |
Foto 1: De boerderij aan de Noortheylaan, nu Bohemenhoeve geheten (foto: W. van Horssen)
Foto 2: Fragment van een 17e eeuwse grape, waarvan er heel veel bij de boerderij zijn gevonden (foto J. Hees ).
Foto 3: Fragment van een steengoed kan uit de 17e eeuw met de afbeelding van een man met een baard (foto: J. Hees)
Foto 4: Gouden gespje van fijn goud filigraan met afbeeldingen van Jacobsschelpen (foto: J. Hees)
Foto 5: Een van de twee bordjes van rond 1800 waarop met de hand een spreuk is aangebracht. De spreuk luidt: “Lekker Eeten / Lang te Slaapen Mooij / Gekleed en Groot van Wapen / Weijnig Werken en veel te / Meugen zijn 6 dingen Die / niet en Deugen (foto: J. Hees)